CNI Article

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၈

ဂါဇာကမ်းမြောင်ဒေသတွင် အစ္စရေးနှင့် ဟားမာ့စ်အကြား စစ်ပွဲစတင် ဖြစ်ပွားလာခဲ့ချိန်ကတည်းက တရုတ်သည် သူ့ကိုယ်သူ မရှိမဖြစ် ကြားဝင်စေ့စပ်သူတစ်ဦးအဖြစ် ဖော်ပြရန် သံတမန်ရေးအရ တက်ကြွစွာ ပါဝင်ဆောင်ရွက် ခဲ့သည်။ 

ယခုနှစ်အစောပိုင်းက အီရန်နှင့် ဆော်ဒီအာရေဗျအကြား ဆက်ဆံရေးများ ပုံမှန်ပြန်လည်ထူထောင်ရန် တရုတ်က ကြားဝင်စေ့စပ်ပေးနိုင်ခဲ့သဖြင့် ယခုအကြိမ်တွင်လည်း တရုတ်သည် အစ္စရေးနှင့် ဟားမာ့စ်အကြား ကြားဝင်စေ့စပ် ပေးနိုင်လိမ့်မည်ဟု မျှော်လင့်ချက်များ ကြီးမားစွာ ထွက်ပေါ်လျက်ရှိသည်။

သို့သော် လက်ရှိအချိန်အထိ တရုတ်သည် ဂါဇာဒေသအတွက် အားထုတ်ကြိုးပမ်းမှု အနည်းငယ်သာ ရှိခဲ့သဖြင့် အစ္စရေး-ဟားမာ့စ်ပဋိပက္ခကို ကြားဝင်စေ့စပ်မှုတွင် တရုတ်၏ အခန်းကဏ္ဍအပေါ် မေးခွန်းများ ထွက်ပေါ်လာခဲ့ သည်။

အစ္စရေးစစ်သားတွေကိုတွေ့ရစဉ်

ထိုမေးခွန်းများအတွက် အဖြေတစ်ခုကို ထွက်ပေါ်စေရန် ထည့်သွင်းစဉ်းစားရမည့် အချက် ၃ ချက်ထက်မနည်း ရှိနိုင်သည်။

ပထမအချက်မှာ တရုတ်ခေါင်းဆောင်များက အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသသည် တရုတ်နှင့် သက်ဆိုင်သည့်် ဒေသတစ်ခုဖြစ်သည်ကို အများက ယူဆစေချင်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။

တရုတ်သည် သူ့ကိုယ်သူ တာဝန်ခံမှုရှိသည့် အင်အားကြီးနိုင်ငံအဖြစ် ပုံဖော်နေချိန်တွင် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အကျပ်အတည်းများကို ဖြေရှင်းရန် ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုများ မရှိပါက ထိုအခြေအနေသည် မခန့်မှန်းနိုင် လောက်သည့် အခြေအနေမျိုးအထိ ရောက်ရှိသွားစေနိုင်သည်။ 

တရုတ်သည် ၎င်း၏ စီးပွားရေး ဆက်ဆံမှုများကို အမျိုးမျိုး ပြောင်းလဲလုပ်ဆောင်နေပြီး အရှေ့အလယ်ပိုင်း ဒေသတွင်းနိုင်ငံများ အထူးသဖြင့် ဆော်ဒီအာရေဗျ၊ ယူအေအီးနိုင်ငံတို့နှင့် နိုင်ငံရေး ဆက်ဆံရေးများကို တိုးမြှင့်လျက်ရှိသည်။ 

တရုတ်သည် အမေရိကန်ကဲ့သို့ လုံခြုံရေးကဏ္ဍကို ထောက်ပံ့ပေးနိုင်ခြင်း မရှိသေးသည့်တိုင် အမေရိကန်ကဲ့သို့ လုံခြုံရေးကဏ္ဍကို ထောက်ပံ့ပေးနိုင်မည့် အခြေအနေမျိုးအထိ ရောက်ရှိစေရန် ကြိုးပမ်းအားထုတ်လျက်ရှိသည်။

တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင် (Xi Jinping) ၏ နိုင်ငံရေးမူဝါဒ ရည်မှန်းချက်တစ်ခုမှာ ဒေသတွင်း လုံခြုံရေးနှင့် နိုင်ငံရေး ကိစ္စများတွင် တရုတ်၏ ပါဝင်မှုကို မြှင့်တင်ရန်ဖြစ်ပြီး တရုတ်နိုင်ငံကို အဓိက ပထဝီနိုင်ငံရေး အင်အားစု တစ်ခုအဖြစ် ရပ်တည်နိုင်ရည် ဖြစ်သည်။

ဒုတိယအချက်မှာ တရုတ်နိုင်ငံအတွက် အစ္စရေး-ဟားမာ့စ် အကျပ်အတည်းသည် အာရပ်နိုင်ငံများ၊ အစ္စလာမ်မစ် နိုင်ငံများနှင့် ၎င်း၏ ဆက်ဆံရေးနှင့် ရပ်တည်ချက်ကို မြှင့်တင်နိုင်ရန် အလမ်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ 

အမေရိကန်သမ္မတကို တွေ့ရစဉ်

ထိုအချက်သည် စစ်အေးကာလ တစ်လျှောက်လုံး တရုတ်က ကျင့်သုံးလာခဲ့သည့် မူဝါဒတစ်ခုဖြစ်ပြီး ထိုမူဝါဒကို ဆက်လက်ကျင့်သုံးကာ အာရပ်နိုင်ငံများအကြား တရုတ်၏ ချစ်ခင်ရင်းနှီးမှုများကို ရယူရန်ဖြစ်သည်။

တတိယအချက်မှာ ဂါဇာပဋိပက္ခမဖြစ်ပွားခင် အလွန်ကြာမြင့်လှသည့် အချိန်ကာလကတည်းက တရုတ်သည် အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသတွင် လုံခြုံရေး ပဲ့ကိုင်ထိန်းကျောင်းသူ အသစ်တစ်ဦး ဖြစ်လာစေရန် အဆိုပြုခဲ့ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။

ရှီ၏ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လုံခြုံရေး အစီအစဉ် (GSI) ဟု ခေါ်သည့် စီမံကိန်းအရ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုရှိသည့်၊ ပြည့််စုံ ကျယ်ပြန့်သည့်၊ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုရှိသည့် ရေရည်တည်တံ့မှုရှိသော လုံခြုံရေးအခင်းအကျင်း အသစ်တစ်ခု အပေါ် အခြေခံသွားမည်ဟု ဖော်ပြခဲ့သည်။

ထိုအစီအစဉ်ကို အရှေ့အလယ်ပိုင်း နိုင်ငံများက ဦးဆောင်မည်ဖြစ်ကာ ကုလသမဂ္ဂ၏ ပဋိညာဉ်နှင့် မူဝါဒများ အတိုင်း လိုက်နာပြီး ဒေသတွင်း လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ဆွေးနွေးမှုများမှတစ်ဆင့် အကောင်အထည်ဖော်သွားမည်ဟု ဖော်ပြခဲ့သည်။ 

GSI ၏ အနှစ်သာရသည် ဒေသတွင်းနှင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လုံခြုံရေးအတွက် ကွဲပြားခြားနားသည့် အစီအစဉ် တစ်ခု ဖြစ်ပြီး အနောက်နိုင်ငံများနှင့် အမေရိကန်က ဦးဆောင်သည့် အင်အားစုများ၏ စံချိန်စံညွှန်းများနှင့် ကွဲလွဲလျက် ရှိသည်။

တရုတ်၏ GSI အစီအစဉ်သည် ဒီမိုကရေစီ တန်ဖိုးများကို မျှဝေပြီး မတူကွဲပြားမှုများကို အခြေခံမည့် လုံခြုံရေး ကဏ္ဍအစား ညှိနှိုင်းပြေလည်မှု၊ ဆွေးနွေးမှုနှင့် အတူယှဉ်တွဲနေထိုင်မှုတို့အပေါ် အခြေခံသည့် လုံခြုံရေး အစီအစဉ် ဖြစ်သည်။ 

အချုပ်ဆိုရပါက တရုတ်သံတမန်များအတွက် အမေရိကန်တို့ အောင်မြင်ခဲ့ခြင်းမရှိသည့် နယ်ပယ်ကဏ္ဍများတွင် အောင်မြင်စွာ လုပ်ဆောင်နိုင်ရေးသည် ဦးစားပေးကိစ္စတစ်ရပ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ 

ဥပမာတစ်ခုကို ပြရမည်ဆိုပါက ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ သြဂုတ်လက အာဖဂန်နစ္စတန်မှ အမေရိကန်တပ်များ ရုပ်သိမ်းသွား ခဲ့ပြီးနောက် အာဏာရလာခဲ့သည့် တာလီဘန်အုပ်ချုပ်သူများကို တရုတ်က ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

အီရန်သမ္မတနဲ့ တရုတ်သမ္မတကိုတွေ့ရစဉ်

တရုတ်သည် တာလီဘန်အဖွဲ့နှင့် စီးပွားရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို မြှင့်တင်ရန်နှင့် တာလီဘန်တို့၏ သဘော ထား အလယ်အလတ်ရှိသည့် ပြည်ထဲရေးမူဝါဒများ အကောင်အထည် ဖော်စေရန် ဆန္ဒရှိခဲ့သည်။ 

ထို့အတူ တရုတ်သည် လုံခြုံရေးအတွက် စိုးရိမ်စရာကောင်းသည်ဟု နိုင်ငံတကာက သတ်မှတ်ထားသည့် ရုရှားနှင့် အီရန်နိုင်ငံတို့ဘက်မှ ရပ်တည်ပေးခဲ့သည်။ 

တရုတ်၊ ရုရှားနှင့် အီရန်တို့က အမေရိကန်၏ ကျရှုံးမှုသည် ၎င်းတို့ ၃ နိုင်ငံ၏ ခေါင်းဆောင်မှုအပိုင်းနှင့် လုံခြုံရေး အခင်းအကျင်းသစ်အတွက် အောင်မြင်မှုတစ်ခု ရရှိလာစေနိုင်သည့် အခြေအနေတစ်ရပ်အဖြစ် အသိအမှတ်ပြု လက်ခံထားကြသည်။ 

ထို့ကြောင့် တရုတ်အနေနှင့် အစ္စရေး-ဟားမာ့စ် ပဋိပက္ခကို အမှန်တကယ် ကြားဝင်စေ့စပ်ပေးလိုသည့်ဆန္ဒ ရှိမည်ဆိုပါက ၎င်း၏ ကြားနေရပ်တည်မှု သဘောထားတွင် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်စေမည့် အချက်များကို ပထမဆုံး အကြိမ် ဖြေရှင်းရမည် ဖြစ်သည်။ 

အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် တရုတ်သည် အစ္စရေး-ပါလက်စတိုင်း ပဋိပက္ခတွင် အာရပ်၊ အစ္စလာမ်မစ်နိုင်ငံများနှင့် တစ်သားတည်းရှိကြောင်း ပြောကြားခဲ့ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။

ကြားနေဝါဒသည် အောင်မြင်သည့် ကြားဝင်စေ့စပ်ညှိနှိုင်းမှုများအတွက် ကြိုတင်သတ်မှတ်ချက်တစ်ခု မဟုတ် သော်လည်း သမာသမတ်ကျသည့် ရပ်တည်ချက်တစ်ခုတော့ မဟုတ်ပေ။

ထို့ကြောင့် တရုတ်အနေနှင့် အစ္စရေး-ဟားမာ့စ် ပဋိပက္ခကို အောင်မြင်စွာ ကြားဝင်စေ့စပ်နိုင်ပြီး ၎င်း၏ သြဇာ လွှမ်းမိုးမှုကို မြှင့်တင်လိုပါက လက်တွေ့ကျပြီး လိမ္မာပါးနပ်မှုရှိသည့် သံတမန်ပရိယာယ်တစ်ခုဖြင့် ဂရုတစိုက် ချဉ်းကပ်ရန် လိုအပ်လှပေသည်။

Source: Asia Times