CNI Article News

၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၂၀

ယူကရိန်းကို ရုရှားကျူးကျော်တိုက်ခိုက်သည်မှာ တစ်လနီးပါး ရှိလာပြီဖြစ်သော်လည်း အဆုံးအဖြတ်ကို မမြင်ရသေးပေ။ ယူကရိန်းသည် မြောက်အတ္တလန္တိတ်စစ်စာချုပ်အဖွဲ့(နေတိုး)တွင် ပါဝင်လိုသည့် ကတိကဝတ်များ စွန့်လွှတ်ပြီဟု ပြောကြား လာသော်လည်း ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာပူတင်၏ စစ်ရေးအဆုံးသတ်ဖို့ ဆုံးဖြတ်ချက်မှာ ရှုပ်ထွေးဝေဝါးနေဆဲ ဖြစ်သည်။

ယူကရိန်းမြို့ကြီးများကို ရုရှားက အဆက်မပြတ် ဗုံးကြဲနေပြီး အရှေ့ဥရောပ နိုင်ငံအသီးသီးသို့ ယူကရိန်းဒုက္ခသည် ရောက် ရှိလာကာ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အကျပ်အတည်းက ပိုမိုဆိုးရွားလာခဲ့သည်။

သို့သော် ယခုတွင်တော့ ယူကရိန်း၏ တင်းတင်းမာမာ ခုခံတွန်းလှန်နေချိန်တွင် ပူတင် မူလက စီစဉ်ထားသည့် ကျူးကျော်စစ် ၏ အဖြေမှာ အကွင်းကွင်း မုန့်တီဟင်းပမာ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း တွေ့ရလာပြီဖြစ်သည်။ တရုတ်ခေါင်းဆောင်များသည် ၎င်းတို့ မဟာမိတ် ရုရှား၏လက်နက်ကိုင် ကျူးကျော်စစ်ကြောင့် အံ့အားသင့်သွားခဲ့ပြီး ယူကရိန်းစစ်ပွဲကို အကြောင်းပြုပြီး သကာလ စစ်ရေး၊ နိုင်ငံရေး အမြတ်ထုတ်ရန် အခွင့်အရေးပေါ်လာခဲ့သည်။

အင်အားကြီးနိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံအနေဖြင့် တရုတ်သည် တာဝန်သိ ပါဝါပိုင်ရှင် ပုံသဏ္ဌာန်ကို ပြသခဲ့ပြီး ‘ကြားနေရေး’ကိုသာ ပြောကြားနေခဲ့သည်။ အမေရိကန်ကတော့ ရုရှားစစ်ရေးကို တရုတ်ကူညီနေကြောင်း အတိအလင်း စွပ်စွဲပြီး ဖြစ်သည်။

နိုင်ငံတကာပိတ်ဆို့ အရေးယူများကြောင့် မော်စကိုသည် ၎င်း၏စီးပွားရေးကို အရှိန်အဟုန်မပြတ် ထိန်းထားနိုင်ဖို့နှင့် ယခု ယူကရိန်းသို့ ထိုးစစ်ကို ထိန်းနိုင်ဖို့ ဘေဂျင်း၏အကူအညီကို အသည်းအသန် လိုအပ်နေသည်က အမှန်ပင်ဖြစ်၏။

ပူတင်ကိုတွေ့ရစဉ်(AP)

မတ်လ ၁၈ ရက်တွင် အမေရိကန်သမ္မတ ဂျိုးဘိုင်ဒန်နှင့် တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်တို့သည် ယူကရိန်း အခြေအနေအပေါ် နှစ်နာရီခန့်ကြာ အွန်လိုင်းမှတဆင့် ဆက်သွယ်ဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။

ထိုဆွေးနွေးမှု၌ တရုတ်၏ ကောက်ချက်ချပုံမှာ “ကျူးကျော်မှုဆိုတာ ကျနော်တို့ မြင်ချင်တဲ့အရာမဟုတ်” ဟု ရှီက ဘိုင်ဒန်ကို ပြောကြားခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ “ဒီဖြစ်ရပ်တွေဟာ နိုင်ငံတွေအချင်းချင်း စစ်မြေပြင်မှာ တွေ့ဆုံတဲ့အဆင့်အထိ မရောက်သင့် ပါဘူး”ဟု ရှီက ဆက်လက် ပြောကြားခဲ့သည်။

ယူကရိန်းအရေး၌ ရုရှားဘက်ကို ထောက်ခံကြောင်း တရုတ်အစိုးရ အရာရှိများက ကြေညာချက်အမျိုးမျိုး ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး ဖြစ် သည်။ ဘိုင်ဒန်ကလည်း ရုရှားကို ရှုတ်ချဖို့ တောင်းဆိုချက်ကို ရှီနှင့် ဆွေးနွေးစဉ် ထပ်မံတောင်းဆိုခဲ့သည်။

ယူကရိန်းစစ်မျက်နှာ၌ ရုရှားကို တရုတ်က စစ်ရေး အထောက်အပံ့ ဆက်ပေးနေခြင်းမျိုး ထပ်တွေ့ခဲ့လျှင် ထိုအပြုအမူ၏ နောက်ဆက်တွဲ အကျိုးဆက်များ တရုတ်ခံစားရမည်ဖြစ်ကြောင်း ဘိုင်ဒန်က ထပ်လောင်း သတိပေးခဲ့သည်။

အမှန်စစ်စစ်မှာ တရုတ်သည် ၎င်းမဟာမိတ် ရုရှား၏ မဟာဗျူဟာ အမှားအတွက် ပြန်လည်ပေးဆပ်ရမည့် တန်ဖိုးကို လိုလားခြင်းမရှိသည့် အရိပ်လက္ခဏာများ တိုးပွားလာနေသည်။

ရုရှား၏ အသေအပျောက်များမှ ခပ်ကင်းကင်းနေပြီး လတ်တလော ပဋိပက္ခကိုသာ ကူညီဖြေရှင်းပေးဖို့ ဘေဂျင်းအစိုးရအား ထင်ရှားသည့် တရုတ်ပညာရှင်နှစ်ဦးဖြစ်သော Wang Huiyao နှင့် Hu Wei တို့က ပွင့်ပွင့်လင်းလင်းပင် တောင်းဆိုခဲ့ကြသည်။

အမေရိကန်ဆိုင်ရာ တရုတ်သံအမတ်ကြီး ချင်ဂန်း (Qin Gang)က “မကြာခင် တွေ့ရတော့မယ့် အကျပ်အတည်းကို တရုတ်က သိခဲ့ရင် တားဆီးဖို့ အစွမ်းကုန် ကြိုးစားသွားမှာပါ” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

ယူကရိန်းတပ်ဖွဲ့ကိုတွေ့ရစဉ်(AP)

သို့သော် ခေတ်ပြိုင်ဖြစ်နေသည့် တရုတ်နိုင်ငံသည် ရုရှားပျက်စီး ဆုံးရှုံးမှုများမှ ကင်းကင်းနေရန်နှင့် မော်စကိုအပေါ် အနောက်အုပ်စု ပိတ်ဆို့မှု အလားအလာ နည်းပါးစေရန် ကြိုးပမ်းနေချိန်တွင် ထိုင်ဝမ်ကလည်း စစ်ရေးအနိဋ္ဌာရုံများမှ သင်ခန်းစာများကို ဂရုတစိုက် ထုတ်ယူလို့နေသည်။

ရုရှား၏ စစ်ရေးလှုပ်ရှား လည်ပတ်မှု အားနည်းချက်များကို ဖော်ထုတ်ပြလိုက်သော ယူကရိန်း၏ ခိုင်မာတောင့်တင်းသည့် ခုခံတွန်းလှန်နိုင်စွမ်းသည် ထိုင်ဝမ်၏ စစ်ဗျူဟာမှူးများအပြင် ဘေဂျင်းမှ မထွေးမအန် ဖြစ်နေရသည့် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ ကျွန်းလေး၏ လက်ရှိလူဦးရေကိုလည်း လှုံ့ဆော်ပေးခဲ့သည်။

တရားဝင် စစ်တမ်းအသစ် တစ်စောင်၏အဆိုအရ ထိုင်ဝမ်နိုင်ငံသား ၇၀ ရာခိုင်နှုန်း ကျော်သည် တရုတ်နှင့်စစ်ရေး ရင်ဆိုင်ရပြီ ဆိုလျှင် ထိုင်ဝမ်ကို လက်နက်ကိုင် ခုခံကြရန် ဆန္ဒပြင်းပြနေကြောင်း တွေ့ရသည်။

စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ အရန်တပ်ဖွဲ့များ၏ လေ့ကျင့်မှု ပြန်လည်စတင်နေခြင်းအတွက် ထိုင်ဝမ်လူထု ထောက်ခံမှုလည်း တိုးလာနေ ပြီး လိုအပ်လာပါက ထိုင်ဝမ်၏ ဧရာမအင်အားကြီးနိုင်ငံ ကျူးကျော် ဝင်ရောက်လာမည့် အရေးအတွက် လုံးဝ ခုခံကာကွယ် နိုင်ရန် လိုလားနေသည်။ သည့်ထက်ပို၍ လိုအပ်လာလျှင် စစ်မှုထမ်းလုပ်သက် သက်တမ်းတိုးပေးဖို့ ဖြစ်သည်။

ပူတင်ကျူးကျော်မည့် အစီအစဉ်ကို တရုတ် ကြိုသိသလား/မသိသလားဆိုသည်မှာ ယခုအချိန်တွင် အမျိုးမျိုးအဖုံဖုံ ငြင်းခုံလို့ ကောင်းကြတုန်း ဖြစ်သည်။

တရုတ်သည် ရုရှားကို ဟန့်တားမည့်အစား ယူကရိန်းအပေါ် ရုရှားစစ်ရေး အစီအစဉ်များနှင့်ပတ်သက်၍ အမေရိကန် ထောက်လှမ်းရေး သတင်းများကို ကရင်မလင် သမ္မတနန်းတော်သို့ လွှဲပြောင်းပေးရေးကိုသာ ရွေးချယ်ခဲ့ကြောင်း ဘိုင်ဒန် အစိုးရက ပြောထားသည်။

နယူးယောက်တိုင်းမ် မီဒီယာ၏အဆိုအရ “ဘေဂျင်းသည် မော်စကိုသို့ သတင်းအချက်လက်များ မျှဝေခဲ့ကြောင်း၊ ရုရှား၏ အစီအစဉ်နှင့် လုပ်ရပ်များကို တရုတ်ဟန့်တားမည် မဟုတ်ကြောင်း” အမေရိကန်ထောက်လှမ်းရေး အသိုင်းအဝိုင်းက တွေ့ရှိ ခဲ့သည်ဟု သိရသည်။

ပိုမိုရှင်းလင်းသည့် အချက်တစ်ချက်မှာ တရုတ် အပါအဝင် မည်သူတစ်ဦးတစ်ယောက်မျှ ရုရှားကျူးကျော် တိုက်ခိုက်နေသည့် ကာလ ဤမျှလောက် တာရှည်သွားမည်ဟု မမျှော်လင့်မိခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။  

လက်ရှိ အခြေအနေတွင် ရုရှားသည် ယူကရိန်းသို့ ကြည်းကြောင်း၊ ရေကြောင်း၊ လေကြောင်းတို့ဖြင့် ဘက်ပေါင်းစုံ စစ်ဆင်ရေး ဆင်နွှဲနေသော်လည်း အနည်းငယ်သာ တိုးတက်မှုရှိပြီး စစ်မျက်နှာအားလုံးတွင် သိသိသာသာ တွန့်ဆုတ်မှု ရှိနေကြောင်း ဗြိတိန် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန၏ အဆိုအရ သိရသည်။

ပြောရမည်ဆိုလျှင် ရုရှားနှင့်တရုတ် နှစ်နိုင်ငံစလုံးသည် ယူကရိန်းသို့ ကျူးကျော်မှုအပေါ် အနောက်အုပ်စု တုံ့ပြန်သည့် ပိတ်ဆို့ အရေးယူမှု အသစ်များကို လျှော့တွက်ထားပုံရသည်။

ရုရှားဗဟိုဘဏ်နှင့် ထိပ်တန်းခေါင်းဆောင်များပင်လျှင် မမျှော်လင့်ထားသည့် ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများနှင့် ရင်ဆိုင်နေရပြီ ဖြစ် သည်။ ထို့အတွက် အထီးကျန်ဖြစ်သွားရသည့် မော်စကိုသည် တရုတ်၏ ထောက်ပံ့ကူညီမှု အပေါ်မှာပဲ မျှော်လင့်ချက် အားလုံး ပုံချရလေတော့၏။

ရုရှားနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားအရန်ငွေ၏ ထက်ဝက်နီးပါးမှာ ထုတ်သုံးနိုင်ခြင်း မရှိသေးဘဲ ပိတ်ဆို့ခံထားရသည်။ မော်စကိုအစိုးရ၏ ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီး အန်တွန်စီလူယာနော့ဗ် (Anton Siluanov) က “တရုတ်နိုင်ငံနဲ့ ကျနော်တို့ရဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို ဆက်ထိန်းထားနိုင်တုန်းပါ။ အနောက်အုပ်စုဈေးကွက်တွေ ပိတ်ထားတဲ့ နေရာတွေမှာလည်း ထိန်းထားနိုင်တယ်” ဟု ကြေညာ ခဲ့သည်။

ပြီးခဲ့သည့်လက ကရင်မလင်အကြံပေး ဆာဂျေကာရာဂါနော့ဗ်က “တရုတ်ဟာ ကျနော်တို့နဲ့ မဟာဗျူဟာမြောက် ဆက်ပြီး လက်တွဲ ရဦးမှာပါ။ ခက်ခဲကျပ်တည်းတဲ့ အခြေအနေတစ်ရပ်မှာ စစ်ရေး၊ နိုင်ငံရေးနဲ့ စီးပွားရေး အထောက်အပံ့တွေအတွက် ဘေဂျင်းကိုပဲ အားကိုးရတော့မယ်ဆိုတာ ကျနော်တို့ ကောင်းကောင်းသိပါတယ်” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

သို့သော် အနောက်နိုင်ငံများ၏ ပိတ်ဆို့ အရေးယူမှုအသစ်နှင့် စစ်ရေးမျက်နှာစာတွင် ရုရှားက စိတ်ပျက်စရာ လုပ်ပြနေသဖြင့် တရုတ်သည် မဟာမိတ်အပေါ် ၎င်း၏ ကတိကဝတ် အတိုင်းအတာကို ပြန်စဉ်းစားဖို့ အလားအလာရှိနေသည်။

တရုတ်နိုင်ငံသည် စွမ်းအင် တင်သွင်းမှုအနေဖြင့် ရုရှားက ဈေးပေါပေါဖြင့် ထုတ်ရောင်းနေရသော သယံဇာတများ၊ ရုရှား၏ မဟာဗျူဟာမြောက် တည်နေရာများနှင့် စစ်ရေးနည်းပညာများကို လတ်တလော လိုသလောက် သဲ့ယူနိုင်နေသည်။

သို့သော် ထိုသို့ သဲ့ယူခြင်းအတွက် တရုတ်ထံတွင် အနောက်နိုင်ငံများ၏ ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများနှင့် ထိတွေ့ရမည့် အန္တရာယ် လည်း ရှိသည်။ မကြာသေးမီ ရက်သတ္တပတ်များအတွင်း ဘေဂျင်းအခြေစိုက် အာရှအခြေခံ အဆောက်အအုံ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ဘဏ် (AIIB) သည် ရုရှားနိုင်ငံသို့ ချေးငွေများကို ဆိုင်းငံ့ထားခဲ့ပြီး တရုတ်ကုမ္ပဏီများက မော်စကိုသို့ လေယာဉ်အပိုပစ္စည်းများ ထောက်ပံ့ပေးရန် ငြင်းဆိုထားသည်။

ခေတ်မီသော အနောက်တိုင်း လက်နက်များ အပါအဝင် ကမ္ဘာ့အကောင်းဆုံး တပ်ဆင်ထားသော လက်နက်ကိုင် တပ်ဖွဲ့များထဲ မှတစ်ခု ကြွားဝါလာကာ ယခုအခါ ထိုင်ဝမ်သည် တရုတ်နိုင်ငံ၏ ကြည်း၊ ရေနှစ်သွယ် ကျူးကျော်ဝင်ရောက်လာမှုကို တွန်းလှန် ရန် ပိုမိုယုံကြည်မှုရှိသည်ဟု ယူဆရသည်။

ရုရှား၏ ရန်လိုမှုကို ရင်ဆိုင်ရချိန်တွင် အနောက်နိုင်ငံများက စစ်ရေးနှင့် သံတမန်ရေးအရ ပံ့ပိုးကူညီမှုများဖြင့်  ထိုင်ဝမ်ကို အားပေးဖွယ်ရှိသည်။ ယူကရိန်းသည် အမေရိကန်၏ မဟာမိတ် မဟုတ်သော်လည်း ဘိုင်ဒန်အစိုးရက ဥရောပနိုင်ငံအတွက် ကာကွယ်ရေး အကူအညီ ဒေါ်လာ ၁၃ ဒသမ ၆ ဘီလီယံကို ရက်ရက်ရောရော ထုတ်ပေးခဲ့သည်။

ဂျာမနီ အပါအဝင် ဥရောပ အင်အားကြီး နိုင်ငံများသည် ရုရှားစီးပွားရေး၏ အဓိကကဏ္ဍများတွင် ပြင်းထန်သော ပိတ်ဆို့အရေး ယူမှုများကို ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်နေချိန်၌ ယူကရိန်းသို့ သက်ရောက်မှု မြင့်မားသော လက်နက်များကို လွှဲပြောင်းပေးရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။

အရေးကြီးဆုံးမှာ ထိုင်ဝမ်သည် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည့် ပဋိပက္ခမှန်သမျှအပေါ် လူအများ၏ သဘောထားတွင် ကြီးမားသော အသွင်ကူးပြောင်းမှု ရှိနေပြီဖြစ်သည်။ ပြီးခဲ့သည့် ဒီဇင်ဘာလအထိ ထိုင်ဝမ်စစ်တမ်းဖြေဆိုသူ ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းက သာ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရကျွန်းကို ကာကွယ်ရေးအတွက် စစ်တိုက်လိုကြောင်း ဖော်ပြခဲ့ကြဖူးသည်။

ထိုင်ဝမ်စစ်တပ်ကိုတွေ့ရစဉ်(AFP)

သို့သော် မကြာသေးမီ ရက်သတ္တပတ်များအတွင်း ထိုအရေအတွက်သည် ၇၀ ဒသမ ၄ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ခုန်တက်သွားခဲ့ကြောင်း တိုင်ပေအခြေစိုက် ထိုင်ဝမ်နိုင်ငံတကာ မဟာဗျူဟာလေ့လာရေးအသင်းမှ သိရသည်။

ထို့အပြင် ထိုင်ဝမ် အရပ်သား အများအပြားသည် ကြီးမားသော စစ်ပွဲတွင်မဆို ကြီးမားသော ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုတွင် ပါဝင် ကူညီနိုင်စွမ်းရှိစေမည့် ဖင်လန်ပုံစံ “အလုံးစုံကာကွယ်ရေး” အယူဝါဒအတွက် လူထုထောက်ခံမှု တိုးပွားလာနေသည်။

ဆိုင်စုဝမ် အစိုးရအဖွဲ့သည် အသက် ၁၈ နှစ်မှ ၃၈ နှစ်ကြား အမျိုးသားများအတွက် နိုင်ငံ၏ မဖြစ်မနေ စစ်မှုထမ်းရမည့် သက်တမ်းကို လေးလမှ အနည်းဆုံး တစ်နှစ်အထိ တိုးချဲ့လုပ်ဆောင်လို့ နေသည်။ မကြာသေးမီက စစ်တမ်းများအရ ထိုင်ဝမ် လူဦးရေ၏ ၇၀ ရာခိုင်နှုန်း နီးပါးသည် ထိုကဲ့သို့သော လှုပ်ရှားမှုကို ထောက်ခံကြောင်း ပြသနေသည်။

အမျိုးသမီး သမ္မတဆိုင်သည် ယူကရိန်း၏ ခုခံမှုကိုကြည့်ရင်း စိတ်အားထက်သန် နေသောကြောင့် ၎င်း၏ ထိပ်တန်း လက်ထောက်များနှင့်အတူ ဥရောပရှိ ယူကရိန်းနိုင်ငံအတွင်း ကယ်ဆယ်ရေး လုပ်ငန်းများအတွက် သမ္မတ၏လစာ တစ်လစာ အပြည့် လှူဒါန်းရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။

“ကမ္ဘာ့ဒီမိုကရေစီရဲ့ မိတ်ဖက်အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံတစ်ခုအနေနဲ့ ထိုင်ဝမ်ဟာ  ပျက်ကွက်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ယူကရိန်းကို ကျမတို့ အပြည့်အဝ ထောက်ခံပါတယ်” ဟု ရုရှားနိုင်ငံအပေါ် စီးပွားရေးပိတ်ဆို့ အရေးယူမှုများ ချမှတ်ရန် ၎င်း၏ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ချမှတ်ပြီးနောက် ထိုင်ဝမ်သမ္မတက ပြောကြားခဲ့သည်။

Source: Asia Times

(Asia Times ဝက်ဘ်ဆိုက်တွင် မတ်လ ၁၉ ရက် ရက်စွဲဖြင့် ဖော်ပြထားသော မူရင်းဆောင်းပါးရှင် Richard Javad Heydarian ၏ရေးသားချက်ကို CNI သတင်းဌာနက ဆီလျော်အောင် ဘာသာပြန်ဆို တင်ဆက်ပေးလိုက်ပါသည်)